Güncel

29 Aralık 2023 Cuma

Hüseyin Köse

Kısaca, dijital medyayla birlikte gündeme gelen şey, bir zamanlar “topluma ciddi ve önemli katkılarda bulunmak suretiyle kimi manidar ameliyelerle anılma, ama mümkünse fazla göze çarpıp öne çıkmama” biçiminde somutlaşan tevazunun yerini, “görünür olmayı bizatihi icraatın kendisi, hatta varlık nedeni ve bir tür var olma koşulu” sayan bir vehme bırakmasıydı.

Prototipleşen Samet: Çürüyen Toplumun İzdüşümü

29 Aralık 2023 Cuma

Başak Çeliktemel

Prototipleşen Samet: Çürüyen Toplumun İzdüşümü

Ahlâkı önemsemeyen Samet, toplumun ahlâksızlığına/sürü ahlâkının ekmeğine yağ sürer. Bu ise tehlikeli bir yere götürür bizi. Toplumun çürümüşlüğüyle, sürü ahlâkının değerleri meşrulaşır. Bunun önüne geçecek bir çatışma koyma gereği duyulmamıştır. Dünya düzeninin kötülüğünü meşrulaştırma gayreti bizi selamlar. Nietzsche’deki rölativizm/görecelik kavramı ile, ahlâki değerler/yorumlar insandan insana farklılık gösterir.

Yüz Yıldır Sindirilememiş Bir Rejim: Cumhuriyet’in Sorunu Ne?

26 Aralık 2023 Salı

Murat Utkucu

Yüz Yıldır Sindirilememiş Bir Rejim: Cumhuriyet’in Sorunu Ne?

Cumhuriyet, neden yüz yıl sonra bile sindirilememiş bir rejimdir sorusunun cevabını burada bulabiliriz. Gerçekte demokrat bir rejim talep eden dönemin Milli Mücadele kahramanlarının halife, saltanat ve şeriat yanlısı olarak mahkûm edilerek siyasal alanın terörize edilmesi ve henüz kuruluş aşamasında muhalefetin ezilmesi cevaplardan birisidir. Tek parti döneminde olsun darbeyle kurulan ara rejimlerde ve çeyrek asırlık Siyasal İslâm iktidarında olsun Takrir-i Sükûn için otoriter rejimin müesses nizam haline gelmesi bir başka cevaptır.

25 Aralık 2023 Pazartesi

Osman Kavala

Yeşaya’nın Kehaneti

İsrail’in Gazze bombardımanı ve işgaliyle bu kehanetin gerçekleşmeyeceği açık. Sınırlarınızı ne kadar genişletirseniz genişletin, insanlara eziyet etmeye, onlara büyük acılar çektirmeye devam ettiğiniz sürece sınırlarınızın öbür tarafında düşmanlık gelişir, ilk fırsatta “şiddet” olarak sizin tarafa geçmeye gayret eder. Eski Ahit’te saldırgan bir ideolojiyi benimsemiş olanların kullanabilecekleri bazı ifadeler var, ancak Yeşaya’daki mesajlar barışı adaletle ilişkilendiriyor. Bu nedenle Netanyahu’nun yaptıklarına gerekçe olabilecek özellikte değiller.

23 Aralık 2023 Cumartesi

Kaan Kurt

Gibi: Türkiye’de Komedinin Dönüşümü

Eski dönemlerdeki komediye göre artan gündelik hayatın temsili, sıradan/ortalama insana daha fazla yer verilmesi, küçük detayların ve bunlara dair tespitlerin öne çıkışı, gündelik hayatı politik alanın belirleyişine yönelik artan dikkat ve komedinin izleyici kitleyle arasında azalan mesafe ve izleyicinin yapımlarla artan özdeşliğinin ne anlama geldiği önemli bir sorudur.

22 Aralık 2023 Cuma

Ahmet İnsel, Barış Özkul

2024'e Girerken

Kapitalist sistemin toplumsal yaşamın en mahrem alanlarına kendi değer ve kurallarını giderek hakim kılması, bireyin mutlaklaştırılıp insanın toplumsuzlaştırılması karşısında “özgür, eşitlikçi ve saygın (decent) bir toplum” kurma emelini vaktiyle dile getiren Orwell’in işaret ettiği yönde, tikel ve evrenselin yaratıcı diyalektiğini harekete geçirerek verilecek mücadele, parçalı bölüklü savaşların dünyada yaygınlaştığı ve yerleştiği, bağnazlığın, varoluşsal korkuların ve tahakküm arzularının hakim olduğu günümüzde kendi özgün ve etkili yolunu yeniden bulabilecek mi?

Bir Bilgelik Önerisi: Aradakini Görebilmek

21 Aralık 2023 Perşembe

Dilek Bektaşoğlu Sanlı

Bir Bilgelik Önerisi: Aradakini Görebilmek

Görünen o ki, bizler sıkışıp kaldıkça, yoruldukça kendiliğimizi ve birbirimizi anlayıp konumlandırabilmemiz güçleşmekte, kaybolmamak ve her şeye rağmen varlığımızı sürdürebilmek için tanıdık ve güvenli bulduğumuz kimliklerimize tutunup, farklı olana sırtımızı dönerek diyaloğu ve değişimi daha da imkânsız kılıyoruz. Üstelik ilerleme, hak, demokrasi gibi modern çağ kavramları anlamlarını anbean yitirirken, kendimizi farklı formlarda çalışan otoriter rejimlerin kontrolünde buluyoruz.

Gazze Savaşı: Aklın Çözümsüzlüğü ya da Sulhun Yolu Şiddetten mi Geçiyor?

20 Aralık 2023 Çarşamba

Mehmet Süreyya Karakurt

Gazze Savaşı: Aklın Çözümsüzlüğü ya da Sulhun Yolu Şiddetten mi Geçiyor?

Eğer Gazze’de soykırım ya da toptan sürgün içermeyecek bir sulh sağlanacaksa bunun yolu da İsrail’in sınırsız arzusunu törpüleyecek, hadımlaştıracak bir unsurun, bir gücün ortaya çıkmasına bağlı görünüyor. Bu güç ne olabilir? Veya nasıl bir olay bu rolü oynayabilir? Batılı büyük güçlerin tavırlarına baktığımızda İsrail’i durduracak “dediği dedik paşa” rolünü oynamaya -henüz- pek niyetli olmadıklarını görüyoruz. Bu durumda sulh için bir umut var mı? Sulhun yolunu açacak bir güç ortaya çıkabilir mi?

Geçmişle Yüzleş(eme)mek: Almanya’da Ne Oluyor? (II)

19 Aralık 2023 Salı

Volkan Çıdam

Geçmişle Yüzleş(eme)mek: Almanya’da Ne Oluyor? (II)

90’lı yıllar boyunca Alman devletinin özellikle uluslararası alanda aldığı birçok pozisyonla ayrışan antideutsch yaklaşımın bugün devlet ile aynı perspektifi paylaştığını görüyoruz. Almanya’da yaşayan İsrailli solculara ve solcu Yahudi yurttaşlara akıl vermekten, hatta onları azarlamaktan çekinmeyen bu tamamıyla Almanya’ya özgü “sosyalist” yaklaşım kötü yönetilmiş bir hafıza kültürünün ürettiği yeni bir milliyetçiliğin habercisi olmasın?

17 Aralık 2023 Pazar

Zehra Çiğdem Özcan

Saint Omer: Bir Evlat Katili

Modern insanın toplumun temeli, yapıtaşı ya da çimentosu olduğunu varsayan hukukun, o insanın kendi özgür iradesiyle davrandığını kabul etmemesi halinde hem halihazırdaki toplum ve düzen kavramı yerle bir olacak hem de ortada suç ve ceza diye bir şey kalmayacaktır. Çünkü bir insan, davranışlarını özgür iradesiyle belirleyemiyor ve o davranışlar kendi iradesi dışındaki etkenler tarafından belirleniyorsa, ortada “suçlu” denilebilecek kimse olmayacaktır.

Arjantin’de Milei’nin Maçist Zaferi ve Feminist Mücadele

15 Aralık 2023 Cuma

Esra Akgemci

Arjantin’de Milei’nin Maçist Zaferi ve Feminist Mücadele

Feministlerin bir kelime oyunu ile ürettikleri “Milei no es mi ley” sloganı, Milei’nin oluşturduğu demokrasiye yönelik tehdide işaret etmesi açısından önemli. Milei’nin telaffuzu, “mi ley”i (benim yasam/benim hukukum) çağrıştırıyor. “Milei, benim hukukum değil” sloganı da esas olarak aşırı sağcı/neo-faşist liderin hedefinde olan ilerici yasalara dikkat çekiyor.

Christian Rakovski ve Avrupa Marksizm’inin Kaderi

13 Aralık 2023 Çarşamba

Roger Markwick

Christian Rakovski ve Avrupa Marksizm’inin Kaderi

Stalin'in "tek ülkede sosyalizm" fikri, dayatılan tarımsal kolektifleştirme ve sanayileşmenin yanı sıra SSCB'nin ulusal cumhuriyetlerini ezen Büyük Rus bürokratik merkeziyetçiliği Rakovski ve yandaşları tarafından ifşa edildi. "Parti ve işçi demokrasisini" yeniden tesis etme ve yok olan "kitlelerin devrimci inisiyatifini" yeniden canlandırma ihtiyacını yeniden vurguladılar.

“De facto Bir Hukuk Düzeni” Karşısında İnsan Hakları

10 Aralık 2023 Pazar

Tanıl Bora (Söyleşi)

“De facto Bir Hukuk Düzeni” Karşısında İnsan Hakları

Türkân Elçi ile Söyleşi

Geçmişte hukukun üstünlüğü ilkesi gündelik konuşma dilinde de herkes tarafından aynı şekilde karşılık bulurken bugün hukuku talep eden kesim kriminalize ediliyor, tehditlere maruz bırakılıyor, yerli ve milli söylemiyle ötekileştiriliyor. Sözgelimi AİHM’den bahsedilen bir konuşmanın karşısına “biz kendi mahkemelerimize saygı duyulmasını bekliyoruz. Bizim mahkemelerimizi tanımayanı biz de tanımayız” söylemi çıkarılıyor.

Aşkla Sana: Arin İnan Arslan'dan Hüseyin Cevahir Belgeseli

7 Aralık 2023 Perşembe

Murat Bjeduğ

Aşkla Sana: Arin İnan Arslan'dan Hüseyin Cevahir Belgeseli

Bu film bir kapı açtı; neyin nasıl yapılması gerektiğinin güzel bir örneği oldu. Her şeye rağmen daha yapacak çok şey olduğunu da gösterdi. Önümüzdeki beş yıl çok değerli ve kritik bir süredir. Çok verimli değerlendirilmelidir. Henüz, 68, THKP-C ve Hüseyin Cevahir olgusu tüketilememiştir. Bilinmeyeni bilinene katma çabasına katkı vermek, bu sevdayı gönlünde taşıyan ve yaşayan herkesin boynunun borcudur.

“Holokost Anısının Araçsallaştırılması Bugün Gazze'deki Savaşı Meşrulaştırmak İçin Kullanılıyor”

6 Aralık 2023 Çarşamba

Mathieu Dejean (Söyleşi), Joseph Confavreux (Söyleşi)

“Holokost Anısının Araçsallaştırılması Bugün Gazze'deki Savaşı Meşrulaştırmak İçin Kullanılıyor”

Enzo Traverso ile Söyleşi

Terörizm hiçbir zaman kabul edilemez, ancak zalimin terörizmi mazlumunkinden çok daha kötüdür. Bugün Filistinliler Hamas'ı işgale karşı direnen silahlı bir güç olarak tanıyor. Sempatilerimize ya da ideolojik eğilimlerimize dayanarak, kimin Filistin direnişinin bir parçası olduğunu söylemek bize düşmez. Hamas'a hiçbir sempatim yok, ancak Filistin direnişinin parçası olduğu tartışılmaz bir gerçektir. Ve ancak bu gerçeği kabul ederek bir çözüm bulabiliriz.

Platformlar ve Platform Sosyalizmi Topluma Dair Neler Söylüyor?

4 Aralık 2023 Pazartesi

Özgür Yılmaz

Platformlar ve Platform Sosyalizmi Topluma Dair Neler Söylüyor?

Dijital araçların kullanımının özyönetimi şeklinde kurgulanan platform sosyalizminin önerdikleri gayet yerinde ve gerekli. Ancak bu haliyle bir hayli eksi. Çünkü platformlar toplumdan yalıtık, kendi başlarına bağımsız birer ekosistem şeklinde ele alınıyor. Bununla beraber platform sosyalizmi bir mücadele sürecini de es geçiyor. Bu mücadelenin karşı tarafında ise çevrimiçi ve çevrimdışı hayatta iktidarı elinde tutanlar bulunuyor. Bu şekliyle platform sosyalizminin tekno-feodalizm tezlerinden etkilendiği aşikâr.

“İlan” Edilen “Cumhuriyet” Şimdi Nasıl Kurulabilir?

1 Aralık 2023 Cuma

Kenan Göçer

“İlan” Edilen “Cumhuriyet” Şimdi Nasıl Kurulabilir?

Dostlukların kurulabildiği yerlerde cumhuriyet, ilan düzeyinden kurulma düzeyine erişebilir. Birbirini dinleyenler daha çok dostlardır ve felsefe de birbirini dinleyenlerin arasında yapılabilir. Birbirini dinlemek, kişilerin biribirini eşiti olarak görmelerinin sonucudur biraz da. Zaten Antik Yunan’da da felsefe veya diyalog anlamındaki konuşma dostlar, yani birbirini sevenler, birbirini eşiti olarak gören yurttaşlar arasında yapılır.

1 Aralık 2023 Cuma

Osman Elbek

Cumhuriyet’in Sağlığı (II)

Sağlıkta Dönüşüm, belki bir metamorfoz değil ama kesinlikle başkalaşma ve son kertede bünyesinde kimi olumlu ve doğru adımları içermekle birlikte hedefleri, yönelimi ve sonucu olarak bu ülkede yaşayan her bir kişiye yapılan büyük bir kötülük. Çünkü Sağlıkta Dönüşüm, sağlığı ticari bir mala indirgedi. Özünde insani ve ücretsiz olması gereken sağlık hizmetini puana ve paraya çevirdi.

30 Kasım 2023 Perşembe

Osman Elbek

Cumhuriyet’in Sağlığı (I)

Kurucu dönemde sağlık hizmetlerindeki temel amaç bulaşıcı hastalıklarla mücadele ve göç–savaş sonucu öksüz kalan çocukların bakımıdır. Tedavi hizmeti sunan hastanelerin yönetimi ise mahalli idarelere bırakılmıştır. Dikkat edilirse bu dönemde bir yandan merkez ve yerel yönetimler arasında birlikte çalışma zemini oluşturulmuş, diğer yandan da sağlık hizmetleri ile sosyal sorunlar birlikte aynı bakanlık çatısı altında ele alınmıştır.

28 Kasım 2023 Salı

Conor Gearty

İsrail’in Soykırım Niyeti

İsrail'in kendini savunma hakkı olduğu konusunda herkes hemfikir, ancak bunun temeli konusunda hukukçular arasında birçok görüş ayrılığı var. Fakat kimsenin itiraz etmediği husus, rakibinizin insanlık hukukunu ciddi şekilde ihlal etmesinin size de aynısını yapma hakkı vermeyeceğidir. Roma Statüsü’nde ve teamül hukukunda belirtilen suçların tümü sivillere yönelik saldırılarla ilgilidir. İsrail Gazze'ye yönelik saldırısında Hamas'ın işlediği potansiyel suçların birçoğunu işlemiştir.

27 Kasım 2023 Pazartesi

Osman Kavala

Irkçılık ve Antisemitizmin Evrimi

Bu tabloya savaş sonrası Alman toplumunda hakim olan ruh hali de eklenmeli. Yenilginin ve maruz kalınan ağır ekonomik zorlukların nedeninin yabancı güçler ve Alman milli ruhuna yabancı olan Yahudiler olduğu, Yahudilerden arınılması halinde Alman ulusunun ırklarından ve kültürlerinden gelen potansiyeli geliştirebileceği düşüncesi savaş sonrası ortamda verimli zemin buluyor. Erich Fromm’un Özgürlükten Kaçış eserinde belirttiği gibi, toplumsal koşullar, toplumun psikolojik ihtiyaçları ve mevcut önyargılar ideolojiyi şekillendiriyor, ideolojinin hangi unsurlarının yaygın inanış haline geleceğini belirliyor.

Zamanı Geriye Sarmak: "Atatürk" Filmi Üzerine

26 Kasım 2023 Pazar

Eray Yılmaz

Zamanı Geriye Sarmak: "Atatürk" Filmi Üzerine

Filmin Atatürk kültüne lüzumsuz eklentileri olduğu da söylenebilir. Okuyabildiğim ve bilebildiğim hiçbir hatırada Mustafa Kemal’in Yunanca ve Bulgarcayı teklemeden konuştuğuna rastlamadım. Hele hele Sofya görevi sırasında casusluk yapması gibi iddialar ise tarihî bir filmin sınırlarını aşmış, bunları temelsiz bir iddiaya dönüştürmüş, Atatürk kültünü abartılı ve gereksiz bir biçimde beslemiştir.

25 Kasım 2023 Cumartesi

Özgür Taburoğlu

Kameraların Sıyırıp Geçtiği Yüzler

Bazı macera filmlerinde puşileri ardında birbirlerine benzeyen Arap teröristler topluca bir yerlere girer çıkar, silahlarını belirli bir hedefe doğrultmadan sağa sola ateş ederler. Kamera onlardan herhangi birisini ayırt etmez. Topluca dolaşan üçüncü dünyalı teröristlerin karşısında ise adı ve yüzü belli Amerikalı veya Avrupalı teröristler bulunur. Seyirci duygudaşlık kurduğu onları özgürlük savaşçısı, militan, ajan sayar. Diğerlerine yaptığı gibi kamera onların yüzlerini sıyırıp geçmez. Yüzlerindeki her kıvrıma odaklanır.

23 Kasım 2023 Perşembe

Osman Kavala

Holokost ve Modernite

Nazizm, hümanist değerleri de yansıtan ve tüm insanlığı kapsar olduğuna inanılan rasyonel doğal hukuk anlayışına şiddetle karşı. Buna irrasyonel cemaatçi hukuk anlayışını ikame ediyor, yargıyı da rasyonel hukuk normları yerine Hitler prensiplerine tabi kılıyor. Modernite ile faşizm arasındaki ilişkiyi, toplumların modernitenin yarattığı ekonomik ve siyasi düzene olan tepkileri kapsamında incelemek bana daha doğru geliyor.