Kürdistan kelimesini duyunca sinirlenenlere pek çoğumuz yıllardır laf anlatmaya çalışırız. Esasında o ‘istenmeyen’ tek kelimenin yarattığı endişelere karşı şu üç kelime kapsayıcı bir cevap oluyor: “Ülke değil yer”. Ama tabii Kürdistan’daki kuvvetli etnik referans ve yılların “ulus devlet” inşaat ve algı çalışmaları yüzünden bu cevap asla yetemiyor.

Ve Kürdistan adının kullanımı yayıldıkça çevremde çok sevdiğim insanlarla sürekli bir şekilde bu konuda konuşmam, bıkmadan aynı cümleleri kurmam gerekiyor. Pek çoğu aslında Kürt düşmanı filan olmayan, hatta alışmaya çalışan insanlar bunların.

Üşenmedim, naif bir kılavuz hazırladım hemdertlerim için. Belki bir faydası olur.
 

Bölünmez bütünlük: “Kürdistan bir ülkeyi değil bir coğrafi bölgeyi anlatır” cümlesini usanmadan tekrar edin. Ortada kayda değer bir “Türkiye’den kopmuş bir Kürdistan Cumhuriyeti” talebi olmadığını, görünen talep sahiplerinin yalnız olduğunu söyleyin. “Çukurova’nın ülke olması için Çukurova Cumhuriyeti olması gerekir” örneği bir miktar işe yarayabiliyor.

PKK, KCK: Israrla bunun başka bir tartışma konusu olduğunu, konunuzun o coğrafi bölgeye Kürdistan denmesi olduğunu söyleyin. Sadece tarih boyunca bütün dünyanın ve herkesin Kürdistan dediği bir yere Kürdistan deyip dememeyi tartıştığınızı anlatın. Yoksa içinden çıkamazsınız. Bilgi olarak Türkiye’de de Maarif Vekaleti'nin yayınladığı 8 Aralık 1925 tarihli "Türk Birliğini Parçalamaya Çalışan Cereyanlar" başlıklı bildiriyle Lazistan ve diğer bütün yerel adlarla birlikte "Kürdistan"ın da resmi kullanımdan kaldırıldığını ve bunun herhangi bir hayırlı neticesi olmadığının artık göründüğünü anlatın.

Kart kurt Kürt: Bir kısım insanın esas problemi maalesef Kürdistan’ın Kürt diye başlamasında... “İçinde etnik köken geçen yer isimlerinden korkmanıza gerek yok, bakın Polonezköy, Arnavutköy, Rumeli filan mutlu mesut yaşayıp gidiyor. Bir şey olmuyor. Olacağı da yok.” diyebilirsiniz. Ama Kürt düşmanı olmadığına çok emin Kürt düşmanlarıyla konuşuyorsanız işiniz zor. Kürtlerin her türlü makam mevkiye gelebilmesi, “benim de sevdiğim Kürt komşularım oldu”, en nihayetinde lafının bütün Kürtlere olmadığı filan gibi argümanlar gelirse cevap vermeyi reddedin. Hem konunun Kürtler bile olmadığını, Kürtlerin yaşadığı bölgenin adı olduğunu söyleyin. Hem bu argümanlar başa çıkılamazdır. İlişkin anahtar kelimeleri düşünün: Erke dönergeci, bor madeni mucizesi, Che’nin çantasından çıkan Nutuk, Banu Avar.

Atatürk: Nutuk’ta Atatürk ne diyor? Kürdistan diyor. Bu, artık çok kullanıldığı için çok işe yaramayabilir. Yine de söyleyin. Sakın öyle Dersim katliamı filan gibi konulara girip suyu bulandırmayın. İlk TBMM’de Kürdistan ve Lazistan milletvekilleri olduğunu hatırlatın.

“Ya yarın Lazistan, Çerkesya filan da istenirse?”: Bu soru kaçınılmaz olarak gelecektir. Önce “ülke değil yer” kısmını tekrar edin ve soruya soruyla cevap verin: Bir milyon bölgeye bir milyon isim istenirse ne olur? Sonra tekrar analitik olabilirsiniz: “Lazistan tamam. O bölgenin adı zaten Lazistan. Ama Çerkesya Türkiye’ye epey uzak.”

İran “bile”: Kürdistan lafından hazzetmeyenler genellikle başka siyasi konularda İran benzetmelerini sevdikleri için her daim etkili olmuştur bu. Bir çok insan İran’da başından beri bir Kürdistan eyaleti olduğunu bilmez. “İran gibi totaliter ve şeriatçı bir ülke bile Kürdistan demekten, anadilde eğitimden, TV’den radyodan korkmuyorlar” cümlesi bir miktar işe yarayacaktır.

Kanuni Sultan Süleyman’ı şahit yazın: Osmanlı İmparatorluğu’nda Kürtlerin yaşadığı yerin resmi adının "Kürdistan" olduğunu, Kanuni’nin övünürken “Kürdistan hakimi” olduğunu söylediğini söyleyin. “Kürdistan hakimi olmakla” hava atma şansı varken Kürdistan yoktur demenin doğru bir şey olmadığını söyleyen milliyetçiler olduğunu anlatabilirsiniz.
 

Tarihi bilgiler verin: Basit Vikipedi bilgileri can alıcı olabilir. “İlk kullanımı resmi kaynaklara göre 1000-1100'lü yıllara rastlar. Dönemin Selçuklu hükümdarı çizdirdiği bir haritada Kürdistan ismini kullanmıştır.” gibi. 1893'de II. Abdülhamit döneminde basılmış, Osmanlı Devleti'nin Ortadoğu'daki topraklarını gösteren haritayı kolayca bulabileceklerini, haritanın tam ortasında Kürdistan yazdığını söyleyin. İlk Türkçe ansiklopedik sözlük sayılan Kamus'ul-Alam'da, Evliya Çelebi’de uzun uzun Kürdistan anlatılır deyin. Kürdistan'ın bir bölgeyi anlattığını ama bir çok bölge anlatan kelime gibi sabit sınırlarının olmadığını, sınırların grup ve kişilere göre farklılıklar gösterdiğini ekleyin.
 

Divânu Lügati't-Türk: Divânu Lügati't-Türk’te Kaşgarlı Mahmut’un çizdiği haritada (1074) Arapçada Kürdlerin Toprağı anlamına gelen Ard'ul Ekrad’ın geçtiği bilgisi de pek işe yarayabilir...

Ev alma komşu al: Şu anda Suriye ve Irak Kürdistanlarıyla 1300 km boyunca komşuluk ettiğimizi ve daha uzun yıllar edecekmiş gibi durduğumuzu, oralarda ülke olarak Kürdistan dururken burada yer adı olarak bile Kürdistan kelimesine katlanamamanın, bölünme getireceğini anlatın.

En sonunda ortamı yumuşatmak için: Sosyal medyada çok dolanan bir anekdotu anlatın, iş görebilir. Kuzey Irak’ta kadın ismi olarak Kürdistan kullanılırmış. Adı Kürdistan olan bir kadın Habur’dan Türkiye’ye giriş yaparken polis pasaporttaki isme bakarak sormuş: Senin adın ne? Kadıncağız da ürkerek cevap vermiş: Kuzey Irak.